Gia vị là nguyên liệu không thể thiếu được trong các món ăn nhằm kích thích vị giác, khứu giác của sử dụng món ăn đó. Có 4 loại gia vị chủ yếu là gia vị có nguồn gốc thực vật, gia vị có nguồn gốc động vật, gia vị có nguồn gốc hữu cơ và gia vị lên men vi sinh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về các loại gia vị có nguồn gốc từ thực vật.
Gia vị có nguồn gốc thực vật là gì vậy?
Gia vị có nguồn gốc thực vật là các loại lá, quả, củ, hạt… chúng có mùi vị đặc trưng riêng, được dùng để nêm vào thức ăn tạo ra những mùi vị riêng cho từng món ăn. Có 4 loại gia vị có nguồn gốc từ thực vật thường dùng hàng ngày gồm:
Gia vị dạng lá
Đây là loại gia vị có nguồn gốc thực vật được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Các loại lá thường hay được nêm vào món ăn là hành lá, bạc hà, rau húng quế (húng chó), rau răm, hương thảo, cần tây, rau mùi, kinh giới, thì là, tía tô, mùi tàu, đinh lăng, rau ngổ,… Những loại lá này không thể thay thế được cho nhau bởi chúng đều có hình dáng và mùi vị đặc trưng.
Chẳng hạn như rau mùi có lá mềm, thân cây mọc thẳng từ gốc lên, hình ống, rỗng ruột, lá màu xanh và chia thùy rộng ở phần gốc của thân cây. Rau mùi có vị hơi cay, hương thơm giống như vỏ quýt. Trong khi đó, rau răm lại là loại cây có thân mọc bò ở gốc, lá nhọn ở chóp và bề mặt thì có nhiều đường gân song song. Vị của rau răm cay, nồng và có mùi hắc.
Rau đinh lăng có thân nhẵn, không gai, lá mọc so le, kép lông chim và lá chét có răng cưa nhọn. Đinh lăng có vị khá nhạt và hơi đắng. Còn rau tía tô thì mọc đối, mép lá có răng cưa, mặt dưới hoặc cả hai mặt đều có màu tím, nâu hoặc xanh lục có lông nhám. Rau tía tô có vị cay, tính ấm và thường được dùng để ăn cùng cháo để giải cảm.
Gia vị dạng quả
Tiếp theo, chúng ta cùng tìm hiểu về gia vị có nguồn gốc thực vật là dạng quả, gồm các loại như: quả chanh, ớt, quất, quả sấu, quả me, dứa, khế chua, chuối xanh, quả dọc,…
Đối với gia vị dạng quả này, chúng chủ yếu thường hay bổ sung vị chua, cay cho món ăn bên cạnh các vị mặn, ngọt của các loại gia vị thông thường. Việc sử dụng các gia vị dạng quả khá đa dạng và có nhiều món ăn cũng không nhất quán trong việc sử dụng một loại quả nào đó.
Ví dụ: như cùng đem lại vị chua cho nước rau muống luộc nhưng có người dùng chanh, có người lại dùng sấu. Khi nấu canh chua, có nhiều người dùng me, cũng có người lại dùng dứa, tùy theo các nguyên liệu có sẵn.
Gia vị dạng hạt, bột
Gia vị dạng hạt, bột ở Việt Nam chủ yếu là hạt tiêu, hạt ngò, hạt dổi. Tuy nhiên, ở Ấn Độ – đất nước nổi tiếng về các loại gia vị dạng hạt còn phổ biến các loại hạt như: Bạch đậu khấu, hạt thì là, hạt rau mùi, hạt macca, hạt mù tạt,… Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một số loại hạt này qua thông tin dưới đây.
- Hạt tiêu: Đây là loại hạt có vị cay nồng, mùi rất thơm và tính ấm. Loại gia vị này được dùng trong hầu hết các món ăn chế biến hàng ngày của người Việt.
- Bạch đậu khấu: Là một loại hạt có mùi thơm, vị ngọt dịu và thường hay sử dụng để làm món tráng miệng.
- Hạt thì là: Có màu nâu xám và thơm nồng. Nhiều người đã miêu tả vị của hạt này là cay nhẹ và mang hương vị của đất.
- Hạt rau mùi: Có mùi thơm của cam quýt. Khi sử dụng, các bạn cần phải rang khô hạt cho đến khi chuyển sang màu vàng nâu.
- Hạt nhục đậu khấu và mace: Nhục đậu khấu tươi sau khi loại bỏ đi phần vỏ bên ngoài sẽ có màu đỏ sẫm (gọi là mace). Sau đó, mace sẽ được sấy khô và chuyển dần sang màu vàng. Mace có hương vị rất dễ chịu và ấm áp.
- Hạt mù tạt: Có màu đen, vàng hoặc nâu, vị cay giúp giảm bớt vị tanh cho món ăn.
- Hạt cỏ cà ri: Có hình dáng giống với hạt kê, màu vàng và có mùi hương rất thơm.
Gia vị dạng củ
Gia vị dạng củ khác dạng quả ở chỗ củ không mọc ra từ hoa mà do cấu trúc của thực vật bị biến đổi và phình to để lưu trữ các chất dinh dưỡng. Gia vị dạng củ gồm tỏi, hành củ, hành tây, gừng, củ kiệu, nghệ, củ riềng,…
Đây đều là những loại củ rất phổ biến và thường xuyên được sử dụng trong các bữa ăn của người Việt. Tỏi có vị hăng cay, có thể ăn sống hoặc phi thơm với dầu ăn trước khi chế biến cùng món ăn.
Hành tây có mùi hăng nồng, khi chế biến thì vị cay sẽ biến mất và thay vào đó là vị ngọt. Gừng là loại củ màu vàng, có vị cay, khi sử dụng các bạn nên gọt bớt vỏ. Nghệ có màu vàng hoặc đỏ, mùi giống mù tạt, vị hơi cay nóng và đắng, thường được chế biến trong món ăn hoặc làm thuốc, dược mỹ phẩm, …
Gia vị dạng nước
Một số loại hoa quả có nước cốt giúp bổ sung thêm mùi vị cho các món ăn. Gia vị dạng nước thường hay thấy nhất chính là nước cốt dừa, đường thốt nốt, nước dừa,…
Các bạn hãy lưu ý rằng nước cốt dừa là loại khác với nước dừa. Nước cốt dừa là phần nước cốt được lấy ra từ cơm dừa được nạo và xay thật nhỏ. Nước cốt dừa có màu trắng, ngọt, vị thơm, hơi béo ngậy và sánh mịn. Còn nước dừa chỉ là phần nước được chứa bên trong quả dừa. Nước dừa thường có màu trong suốt hoặc trắng đục, có vị ngọt thanh.
Gia vị thảo mộc
Gia vị thảo mộc cũng là một loại gia vị có nguồn gốc thực vật được sử dụng nhiều. Đây là loại gia vị được làm từ vỏ, rễ, hạt, quả mọng hoặc bộ phận khác của cây thảo mộc. Chúng ta có thể điểm qua một số loại gia vị thảo mộc được sử dụng nhiều như quế, cam thảo, hương thảo, đinh hương,…
- Đinh hương: Có hình dáng giống như một chiếc đinh. Khi sử dụng, người ta thường sẽ xay nhỏ hoặc nghiền vụn thành dạng bột. Đinh hương có mùi thơm nồng, vị cay ngọt và hơi tê ở đầu lưỡi. Tuy nhiên, các bạn cần lưu ý rằng, đinh hương không được kết hợp với nghệ nhé, vì chúng kỵ nhau.
- Quế: Gia vị thảo dược quế được làm từ vỏ khô của thân cây quế. Quế có vị cay the, mùi thơm nhẹ nhàng và được sử dụng trong chế biến món ăn và đồ uống.
- Cam thảo: Là loại thảo mộc có vị ngọt, mùi thơm nhẹ.
- Hương thảo: Hương thảo thuộc họ với cây bạc hà, có vị hơi đắng, mùi giống mùi lá thông trộn cùng vỏ chanh vàng. Đó là một mùi thơm rất đặc biệt, có thể gây ấn tượng mạnh với những ai từng nhìn thấy hoặc sử dụng.
Hy vọng bài viết này mang đến những thông tin hữu ích để các bạn có thể biết rõ được các loại gia vị có nguồn gốc thực vật. Từ đó lựa chọn gia vị cho phù hợp để món ăn được ngon, đậm vị. Nếu các bạn có vấn đề gì cần góp ý hay chưa rõ về nội dung trong bài viết, hãy bình luận bên dưới để chúng tôi giải đáp chi tiết nhé.
