Trong báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023 gửi Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Tài chính cho biết, số thu về thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản giai đoạn 2017 – 2022 đều tăng so với số thu của năm trước liền kề, tuy nhiên đến năm 2023 lại giảm mạnh.
Theo Bộ Tài chính lý do 1 phần đến từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản giảm do thị trường bất động sản đang trong thời điểm rất khó khăn, sức mua và thanh khoản giảm mạnh, thiếu dòng tiền.
Nhiều chiêu trò "né" thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản.
Cùng với đó là tình trạng thiếu nguồn cung nhà ở đi liền với cơ cấu sản phẩm nhà ở không hợp lý, thiếu nhà ở giá vừa túi tiền, thừa nhà ở cao cấp.
Đồng thời, giá nhà tăng liên tục vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân nên lượng giao dịch trên thị trường sụt giảm.
Cũng liên quan đến chuyển nhượng bất động sản, Bộ Tài chính chỉ ra tình trạng người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng để tính thuế không đúng với giá thực tế chuyển nhượng nhằm mục đích “lách” thuế thu nhập cá nhân.
Cụ thể, Bộ Tài chính cho biết có tình trạng người nộp thuế kê khai để tính thuế không đúng với giá thực tế chuyển nhượng. Bên mua bán sử dụng hợp đồng viết tay do hai bên tự ký ghi theo giá thực tế giao dịch để phòng ngừa khi tranh chấp tại toà.
Theo Bộ Tài chính việc làm này rất khó để cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác minh giá trị thực của giao dịch chuyển nhưởng bất động sản, đặc biệt là cơ quan Thuế hiện nay chưa có chức năng điều tra. Điều này dẫn đến thất thu trong tính thu nộp ngân sách.
Ngoài ra, với hợp đồng chuyển nhượng, mua bán nhà ở, công trình xây dựng trong tương lai của bên thứ 2 cho bên thứ 3 cũng chỉ ngang bằng giá đã mua của chủ đầu tư hoặc khi đã được cấp sổ thì người nộp thuế sẵn sàng khai báo thấp hơn giá của chủ đầu tư. Điều này cũng dẫn đến thất thu trong tính thu nộp ngân sách.
Thậm chí, một số chiêu “lách” thuế thu nhập cá nhân trong chuyển nhượng bất động sản cũng được Bộ Tài chính chỉ ra. Cụ thể, chủ đầu tư chấp thuận cho người mua ký lại hợp đồng nhà hình thành trong tương lai với người mua mới nhằm tránh thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản.
Không chỉ vậy, chủ đầu tư đang lách quy định của Luật Nhà ở về giới hạn số lượng nhà ở cho phép người nước ngoài sở hữu bằng cách ký Hợp đồng thuê dài hạn và Bên thuê có đầy đủ các quyền như chủ sở hữu nhà ở.
Bên cạnh đó, giao dịch thực tế mua bán bất động sản nhưng hợp thức hóa bằng cách mua cổ phần, sau đó chia tách doanh nghiệp.
Đáng chú ý, còn có trường hợp thông qua ủy quyền chuyển nhượng bất động sản. Tức là người nộp thuế chuyển nhượng bất động sản không ký kết hợp đồng chuyển nhượng mà ký kết hợp đồng ủy quyền (trong đó người được ủy quyền có quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt đối với bất động sản) nhằm tránh thuế Tthu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản.
