Tạp chí Khoa học & Công nghệ Môi trường của Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ đã đưa ra kết luận càng mua sắm trực tuyến, càng ô nhiễm môi trường. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng lượng khí thải nhà kính phát sinh từ việc mua sắm tại các cửa hàng truyền thống ít hơn so với việc mua hàng từ một doanh nghiệp chỉ bán trên internet.
Để phân tích về vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã tập trung vào một phần của chuỗi cung ứng bán lẻ gọi là giao hàng “chặng cuối”, khoảng cách giữa cửa hàng với khách hàng hoặc khoảng cách giữa trung tâm phân phối hàng hóa đến khách hàng.
Kết quả phân tích lượng khí thải các bon trong công đoạn “giao hàng chặng cuối” của 3 loại kênh mua sắm phổ biến nhất ở Vương quốc Anh và Mỹ gồm mua sắm trực tiếp tại cửa hàng; hình thức đặt hàng trực tuyến và cửa hàng truyền thống sẽ tiến hành giao hàng và chỉ tập trung vào mảng bán hàng trực tuyến, cho thấy lượng khí nhà kính trên mỗi mặt hàng được mua trực tiếp tại các cửa hàng cao hơn hình thức đặt hàng trực tuyến và cửa hàng truyền thống sẽ tiến hành giao hàng, nhưng lại thấp hơn hình thức chỉ tập trung vào mảng bán hàng trực tuyến.
Lý giải kết quả này, chuyên gia Sadegh Shahmohammadi, nghiên cứu sinh tiến sĩ Khoa học Môi trường tại Đại học Radboud, Hà Lan phân tích, lý do chính nằm ở cách thức mua sắm. Khi đi mua sắm trong một cửa hàng, mọi người thường mua các món hàng tiêu dùng trong một giao dịch với số lượng lớn vì phụ thuộc vào việc các cửa hàng tại nơi sinh sống.
Tuy nhiên, khi tiến hành mua sắm trực tuyến, người dùng có xu hướng tiến hành giao dịch do nhu cầu đặt mua hàng hóa ở nhiều cửa hàng hoặc chia thành nhiều thời điểm khác nhau. Điều này vô hình dung tạo ra nhiều chất thải như bao bì, thùng nhựa, túi ni lông ra môi trường.
Cùng với đó, nhiều đơn hàng được vận chuyển đồng nghĩa với nhiều xe giao hàng phải di chuyển trên đường, điều này lại đồng nghĩa với khả năng tăng kẹt xe, tăng tiếng ồn và tăng ô nhiễm.
Như vậy, món hàng được mua qua mạng dù được vận chuyển miễn phí hay không nhưng thật ra chúng mang một chi phí vô hình: tác hại môi trường.
Thói quen mua lẻ tẻ, mỗi đơn hàng chỉ có một món cũng gây lãng phí giấy để làm hộp cactông. Ngoài ra, người bán cũng luôn muốn hàng đến tay người mua trong tình trạng hoàn hảo nhất, sinh ra hiện tượng "đóng gói quá kỹ", hàng được quấn hai ba lớp giấy và bao nilông, chèn thêm màng xốp hơi rồi mới cho vào hộp.
Tạp chí Forbes dẫn thông tin từ ANAMA, dịch vụ kiểm định đóng gói hàng hóa ở Mỹ, cho biết mỗi gói hàng trên quá trình giao nhận sẽ bị đánh rơi 17 lần, vì thế người bán luôn cẩn thận, gói ghém thật kỹ. "Điều này hiệu quả nhưng lãng phí" - Forbes bình luận.
Lãng phí bao bì còn đến từ việc những món hàng nhỏ thường được cho vào hộp lớn hơn mức cần thiết và "lấp đầy" khoảng trống bằng nilông, mút xốp.
Đài ABC 7 vào tháng 5-2019 thí nghiệm đặt hàng và quan sát cách các sản phẩm kích thước nhỏ được đóng gói. Kết quả cho thấy một hộp dao cạo râu nhỏ được đựng trong hộp to quá khổ, còn một vỉ pin tiểu được chứa trong hộp cỡ vừa nhưng chèn đầy nilông hay màng xốp.
Các trang TMĐT ý thức rằng họ có thể thay đổi để mua sắm online vẫn tiện dụng cho người dùng và ít tổn hại cho môi trường. Chẳng hạn Amazon đang tìm cách để việc đóng gói hàng không lãng phí thùng cactông và chuyển sang dùng 100% bao bì có thể tái chế được.
Các nhà bán lẻ trực tuyến cũng có thể thêm hình thức để khuyến khích khách hàng chịu khó chờ giao hàng chậm nhưng ít hại môi trường, thay vì đẩy mạnh quảng bá hình thức giao hàng ngay và luôn để cạnh tranh với nhau.
Các nhà sản xuất cũng có thể phối hợp với bên bán lẻ để hàng hóa của họ được vận chuyển cho người mua qua mạng bằng chính hộp đựng gốc, thay vì phải thêm một lớp đóng gói của nhà bán lẻ trực tuyến.
Tại Việt Nam, từ gia đình, đến công sở … không khó để nhận thấy hình ảnh các bà, các mẹ, nam thanh, nữ tú với lỉnh kỉnh những gói hàng hóa, đồ ăn, thậm chí đôi khi chỉ mớ rau cũng được Ship … tận “chân công trình”. Sự tiện lợi từ dịch vụ gọi hàng nhanh thì khỏi phải nói và đó là lý do tại sao việc mua bán trực tuyến, mua hàng online… lại ngày càng được “lên ngôi”.
Tuy nhiên, đằng sau những gói hàng tiên lợi là cơ man túi ni-lông, chai lọ, cốc nhựa… với đủ các kích cỡ, màu sắc được chất ngổn ngang từ thùng rác trong nhà đến ngoài bãi rác.
Tác hại từ những chiếc túi, chai, lọ cốc nhựa tiện lợi, dễ dùng đã được các nhà khoa học nghiên cứu đề cập, chứng minh nhiều; những hố chôn rác mà các loại phế thải khác đã phân huỷ hết từ lâu, nhưng túi ni-lông, chai, lọ, cốc nhựa vẫn không phân hủy cũng chỉ ra điều đó.
Thực tế cũng rất ít người không hiểu tác hại của những chiếc túi ni-lông, chai, lọ nhựa đối với tình trạng ô nhiễm môi trường, nhưng vì sự tiện lợi cho bản thân, gia đình mà thờ ơ, tặc lưỡi cho qua.
Nguyễn Linh (T/h)
Nguồn: Kinh tế Môi trường
