Nhiều nhà vườn ở Bình Thuận chặt bỏ thanh long do giá thu mua loại nông sản này bấp bênh, họ liên tiếp thua lỗ nặng.
Dọc kênh nước sông Quao kết nối từ hồ thủy lợi Sông Quao (huyện Bắc Bình) về huyện Hàm Thuận Bắc mỗi năm vào mùa sản xuất thanh long nghịch vụ luôn sáng rực ánh đèn để kích thích cây ra hoa. Năm nay, giá thanh long liên tục xuống thấp nên không còn nhiều nhà vườn mặn mà sản xuất. Mùa chong đèn nghịch vụ năm ngoái, ông Phạm Kim Lâm (thôn 2, xã Thuận Minh, huyện Hàm Thuận Bắc) sản xuất 3 vụ thì cả 3 đều gặp thời điểm giá thấp, chỉ còn 1.000-3.000 đồng/kg, khiến ông lỗ hơn 100 triệu đồng.
Vụ đèn năm nay, ông không dám chong tiếp. Ngược lại, ông và con trai đang tự tay phá bỏ 1.000 trụ thanh long để trồng rau màu vì không trụ nổi. "Trước mắt tôi phá 1.000 trụ, còn 600 trụ vẫn giữ để theo dõi tình hình thử. Phần diện tích đã phá cũng chưa quyết định trồng cây gì nhưng giữ lại thì "nuôi" không nổi vì tiền phân thuốc rất tốn kém" - ông Phạm Kim Lâm nói.
Tại xã Hàm Thạnh (huyện Hàm Thuận Nam), anh Nguyễn Thế Anh phải cho xe múc vào nhổ 3.000 trụ thanh long đang trong giai đoạn ra trái sung nhất. Ba lứa chong đèn gần nhất, số thanh long này đều cho trái đạt hiệu quả, tuy nhiên, giá bán không lứa nào ở mức trên 5.000 đồng/kg khiến anh lỗ nặng. "Trước mắt cứ nhổ hết 3.000 trụ này, rồi trồng mít, mãng cầu hay dừa xiêm gì đó rồi tiếp tính để xen canh, chứ giữ thanh long không nổi nữa. Riêng chi phí nhổ bỏ thanh long cũng đã lên đến 200 triệu đồng" - anh Thế Anh buồn rầu nói.
Tuần rồi, ông Phạm Kim Lâm, 61 tuổi, ở xã Thuận Minh (huyện Hàm Thuận Bắc) cùng con trai cầm rựa phát bỏ hơn 1.500 trụ thanh long đang tuổi trưởng thành trong khu vườn rộng hơn 1,5 ha kề kênh thủy lợi Sông Quao.
Mười năm trước, khi thanh long có giá, ông Lâm tập trung vốn liếng đầu tư trồng vườn thanh long này. Chủ động nguồn nước thủy lợi quanh năm, vườn của ông xanh tốt cho nhiều trái.
Mấy năm đầu được giá, thanh long là nguồn thu chính của gia đình. Nhưng năm ngoái, thanh long rớt giá liên tục, bị thua lỗ nặng, ông quyết định ngừng đầu tư. Ông chỉ bơm nước vừa phải giữ độ ẩm và bón ít phân để duy trì vườn với hy vọng giá tăng trở lại sẽ tập trung đầu tư sản xuất, chong đèn trở lại.
Nhưng từ đầu năm đến nay, giá thanh long lao dốc do Trung Quốc ngừng nhận hàng ở các cửa khẩu biên giới Việt - Trung. Nhiều vườn thanh long chín trong vùng không có người đến mua hoặc mua giá rẻ mạt 1.000-2.000 đồng một kg.
Thấy tình hình quá ảm đạm, ông Lâm quyết định phá hết thanh long trong vườn. Chặt xong dây, ông thuê xe nhổ trụ, dọn sạch vườn, để mùa mưa tới trồng cây hoa màu như: bắp, đậu... hoặc chỗ trũng sẽ xới lại đất làm lúa.
Ông Lâm hay, một ha thanh long mỗi lứa tốn khoảng vài chục triệu đồng chi phí đầu tư (tiền điện chong đèn, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích sinh trưởng) và công chăm sóc. Tuy nhiên, giá chỉ 1.000-2.000 đồng, thậm chí không ai mua, thì chủ vườn càng làm càng đổ nợ thêm.
"Chẳng thà ngưng làm ngay bây giờ, chứ cố đi vay ngân hàng về đầu tư, thì càng làm càng chết", ông Lâm nói và cho biết ở thời điểm hiện tại chỉ những gia đình có của ăn của để mới có khả năng giữ lại vườn, canh tác tiếp.
Tính đến cuối năm 2021, Bình Thuận có hơn 33.700 ha thanh long, sản lượng 700.000 tấn/năm, mặc dù đã xuất đi được nhiều nước, nhưng còn vẫn phụ thuộc chủ yếu vào thị trường Trung Quốc theo đường biên giới.
Giá thanh long liên tục rớt trong thời gian qua khiến nhiều nhà vườn thua lỗ, dẫn đến ngừng sản xuất hoặc phá vườn chuyển qua trồng loại cây khác. Hiện, ngành nông nghiệp Bình Thuận vẫn chưa có số liệu thống kê đầy đủ về thực trạng này.
Riêng tại huyện Hàm Thuận Bắc, năm 2021 địa phương này thống kê được 1.400 ha thanh long bị phá bỏ. "Trong đó, hơn 726 ha hủy bỏ, không sản xuất và gần 674 ha chuyển đổi qua sản xuất loại cây trồng khác", ông Lê Minh Luân, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hàm Thuận Bắc cho biết.
