Để hình dung mức độ rộng lớn và quan trọng của Amazon, các chuyên gia từ tổ chức Scientific Reports mới đây cho biết nhân loại phải mất tới hơn 300 năm mới có thể thống kê đầy đủ các loài thực vật trong rừng Amazon.
Nhà nghiên cứu Nigel Pitman thuộc Bảo tàng Field tại Chicago, Mỹ, cho biết, danh sách các loài cây được xác định tại khu rừng này cho tới nay bao gồm 11.187 loài được giới khoa học công nhận. “Còn hàng triệu loài nữa mà chúng ta chưa từng tiếp cận được để tìm hiểu”, chuyên gia Nigel Pitman nói.
Về động vật, rừng Amazon là ngôi nhà sinh sống của hàng tỉ cá thể sống thuộc hàng trăm ngàn loài khác nhau. Trong số đó, có không ít loài động vật chỉ sinh sống ở Amazon.
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn cả là, việc rừng liên tục mất cũng gây ra những biến động đáng kể đối với tình hình khí hậu, nhất là lượng mưa tại khu vực. Diện tích Amazon ngày càng bị thu hẹp bao nhiều thì cánh rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới này càng gần ngưỡng “cái chết không thể đảo ngược” bấy nhiêu.
Vào năm 1988, Chico Mendes, nhà hoạt động môi trường và khai thác cao su người Brazil đã nói, “Tôi nghĩ rằng tôi đang chiến đấu để cứu cây cao su, sau đó tôi nghĩ rằng tôi đang chiến đấu để cứu rừng nhiệt đới Amazon. Bây giờ tôi nhận ra mình đang chiến đấu vì nhân loại”.
Ông Mendes đã nhận được những lời dọa giết trong nhiều năm. Các mối đe dọa leo thang khi một chủ trang trại hung hãn tuyên bố chủ quyền đối với một khu bảo tồn rừng gần đó, nơi anh ta định đốt và san lấp cây cối để tạo đồng cỏ cho gia súc.
Hội đồng quốc gia của những người thợ cạo mủ cao su đã đưa ra lời cầu xin rằng Amazon cần được bảo tồn “cho toàn thể quốc gia Brazil như một phần bản sắc và lòng tự trọng của đất nước”.
Hội đồng cho biết thêm: “Liên minh các Dân tộc trong Rừng, tập hợp những người Ấn Độ, những người khai thác cao su và các cộng đồng ven sông đang nỗ lực để bảo vệ và bảo tồn hệ thống sống bao la nhưng mong manh này liên quan đến rừng, sông, hồ và suối, nguồn gốc và là nền tảng của các nền văn hóa và truyền thống của chúng tôi”.
Kể từ khi ông Mendes bị sát hại, gần 1 triệu km vuông của Amazon, một khu vực có diện tích xấp xỉ bang Texas và bang New Mexico cộng lại, đã bị phá hủy, chủ yếu ở Brazil, nhưng cũng ở Peru, Colombia, Venezuela, Suriname, Guyana và Guyana thuộc Pháp.
Điều đó tương đương với trung bình khoảng 200.000 mẫu Anh mỗi ngày, hoặc 40 sân bóng đá mỗi phút. Chỉ riêng ở Brazil, nơi có diện tích rừng rộng lớn nhất, tỉ lệ mất rừng đã tăng hơn 30%.
Amazon trong lịch sử là một nơi hấp thụ carbon tuyệt vời, vì cây cối hấp thụ carbon dioxide và giải phóng oxy.
Tỉ lệ phá rừng giảm nhẹ từ năm 2004 đến năm 2012. Nhưng kể từ đó, chúng đang tăng trở lại, đặc biệt là trong vài năm qua, kể từ khi ông Jair Bolsonaro trở thành Tổng thống Brazil.
Vào năm 2018, khi ông Bolsonaro vận động với tư cách là một người yêu nước, các nhà khoa học dự đoán rằng một khi Amazon mất hơn 25% độ che phủ của cây, nó sẽ trở thành một hệ sinh thái khô hơn, tất cả là do nạn phá rừng làm thay đổi mô hình thời tiết (do cách cây cối hô hấp), do đó làm giảm lượng mưa. Hơn nữa, khi rừng trở nên phân mảnh, các khu vực được bao quanh bởi đồng cỏ sẽ mất đi các loài vật sinh sống, điều mà các nhà địa lý sinh học gọi là “sự phân rã hệ sinh thái”.
Tóm lại, Amazon đang chết dần chết mòn. Toàn bộ hệ sinh thái nơi đây đang bị xóa sổ để nhường chỗ cho những con bò được nuôi nhốt.
Một góc rừng Amazon bị phá hủy. ( Ảnh minh họa)
“Ông Bolsonaro là một người ủng hộ mạnh mẽ kinh doanh nông nghiệp”, Washington Post đưa tin trước khi ông đắc cử Tổng thống, “và có khả năng ưu tiên lợi nhuận hơn là bảo toàn. Ông đã chống chọi trước áp lực của nước ngoài để bảo vệ rừng nhiệt đới Amazon và ông đã gửi thông báo cho các nhóm phi lợi nhuận quốc tế như Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới rằng ông sẽ không chấp nhận các chương trình nghị sự của họ ở Brazil. Ông cũng đã mạnh mẽ chống lại các vùng đất dành cho các bộ lạc bản địa”.
Viết trên Mongabay, một trang web khoa học, ông Thais Borges và bà Sue Branford đã báo cáo rằng một “tuyên ngôn mới của tám trong số các Bộ trưởng Môi trường trước đây của Brazil… cảnh báo rằng các chính sách môi trường hà khắc của ông Bolsonaro, bao gồm việc cấp phép lỏng lẻo và việc truy quét bất hợp pháp phá rừng được ân xá, có thể gây ra thiệt hại lớn về kinh tế cho Brazil”.
Ông Robert Walker, một nhà địa lý định lượng tại Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latinh của Đại học Florida, đã nói rằng trừ khi có điều gì đó chưa từng xảy ra, ông dự đoán rằng khu rừng mưa lớn nhất trên Trái Đất sẽ bị xóa sổ vào năm 2064.
Brazil lấy tên của một loại cây, Paubrasilia, được đặt bởi các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha, được đã đánh giá cao vì màu đỏ của nó. Ngày nay được biết đến với cái tên Pernambuco hoặc brazilwood, nó được xếp vào danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng, được trồng và quản lý cẩn thận, và thu hoạch có chọn lọc bởi những người đàn ông lành nghề.
Người ta nói rằng người dân Brazil, cho dù hoàn cảnh khó khăn đến đâu, họ sẽ mỉm cười hơn là khóc vì họ yêu cuộc sống. Người ta cũng nói rằng tương lai của Brazil là tương lai của thế giới.
Hãy cứu Amazon, và chúng ta có thể tự cứu mình.
