Với vị trí, vai trò đặc biệt như trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan xây dựng Báo cáo Định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm hoàn thiện những định hướng lớn như quan điểm, mục tiêu, khung định hướng tổ chức lãnh thổ quốc gia, các định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực, các vùng… Những định hướng trong báo cáo sẽ là cơ sở quan trọng, dẫn dắt để các cấp, các ngành, địa phương thực hiện các quy hoạch cấp dưới nhằm bảo đảm tính nhất quán; tránh mâu thuẫn, tránh việc phải sửa đổi quy hoạch.
Cần có tư duy đột phá trong quy hoạch tổng thể quốc gia
Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn trên cả nước. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đây là quy hoạch tổng thể quốc gia lần đầu tiên được triển khai lập ở nước ta theo quy định tại Luật Quy hoạch 2017. Mục tiêu tổng quát của quy hoạch là kiến tạo một mô hình phân bổ không gian phát triển quốc gia hiệu quả, bền vững, hình thành được các vùng kinh tế động lực, các trung tâm kinh tế, đô thị chiến lược, mạng lưới kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn, tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế cao, thúc đẩy thực hiện mục tiêu đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2050 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, xã hội hài hòa, môi trường có chất lượng tốt, trong lành và an toàn. Dự kiến dự thảo quy hoạch này sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10-2022.
Nhấn mạnh việc lập quy hoạch tổng thể quốc gia là nội dung lớn của đất nước, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, quy hoạch tổng thể quốc giá cần nêu được các định hướng chủ động quyết định tương lai của đất nước. Vì vậy, cần có tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược có thể tìm được động lực mới cho đất nước. “Do vậy, các cơ quan tham gia, chuyên gia, tư vấn cần tập trung nghiên cứu kỹ, xác định mức độ tác động đến xã hội, không phải chỉ cho một vùng, địa phương hay một lĩnh vực mà phải xem đâu là tiềm năng, thế mạnh để dựa vào đó có thể khai thác, phát triển đất nước nhanh bền vững; khai thác hết các tiềm năng lợi thế của các ngành, lĩnh vực, địa phương dù là nhỏ nhất”, ông Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.
Hình thành và phát triển các hành lang kinh tế, vùng động lực
Đề cập tới một số nội dung chính của định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Trần Hồng Quang cho biết, trong khi các nguồn lực dành cho phát triển có hạn, trong một giai đoạn nhất định cần ưu tiên, tập trung đầu tư cho một số lãnh thổ có điều kiện thuận lợi nhất về vị trí địa lý, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực và cơ sở vật chất kỹ thuật sẵn có để các lãnh thổ đó phát triển đi trước một bước, tạo động lực và làm đầu tàu lôi kéo các vùng khác cùng phát triển. Do vậy, trong định hướng tổ chức lãnh thổ quốc gia dự kiến tập trung hình thành và phát triển các hành lang kinh tế và vùng động lực. Cụ thể, về phát triển các hành lang kinh tế, sẽ tập trung hình thành và phát triển hành lang kinh tế Bắc-Nam và các hành lang kinh tế Đông-Tây. Về các vùng động lực, trên cơ sở 4 vùng kinh tế trọng điểm hiện nay, quy hoạch sẽ lựa chọn một số địa bàn có vị trí thuận lợi nhất, có sân bay quốc tế cửa ngõ và cảng biển cửa ngõ quốc tế kết hợp trung chuyển, có tiềm lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao để hình thành các vùng động lực của quốc gia. “Sau khi xác định các hành lang kinh tế ưu tiên, các vùng động lực; cần bố trí không gian phát triển các ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, mạng lưới kết cấu hạ tầng, hệ thống đô thị, phát triển các vùng gắn với các hành lang kinh tế và hình thành, phát triển các vùng động lực”, ông Trần Hồng Quang cho biết.
Góp ý vào Báo cáo Định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia, ý kiến một số chuyên gia cho rằng, để đất nước phát triển thì cần phải có một quy hoạch toàn diện, tiềm năng và quy hoạch cần phải dài hơi và đi trước một bước. Theo đó, trong quy hoạch tổng thể quốc gia cần chú ý tới vấn đề phân vùng; vấn đề tư duy mới trong phân bổ không gian quốc gia… Cụ thể, việc xây dựng quy hoạch tổng thể quốc gia phải hướng tới phát triển quốc gia như một thể thống nhất, không bị chia cắt, không bị ràng buộc bởi địa giới hành chính nhằm nâng cao hiệu quả cạnh tranh toàn cầu của quốc gia, các nguồn lực đất nước được huy động và sử dụng một cách hiệu quả nhất vì lợi ích quốc gia. Đồng thời, phát huy tốt nhất các lợi thế so sánh, đặc thù của mỗi vùng, địa phương, bảo đảm sử dụng đất, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả; bảo vệ môi trường; bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, đa dạng sinh học; phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, cần tổ chức không gian phát triển quốc gia dựa trên sự gắn kết khu vực nội địa với không gian biển, tham gia các hành lang kinh tế quan trọng trong khu vực, phát triển kinh tế-xã hội các dải biên giới gắn với bảo vệ chủ quyền và bảo đảm quốc phòng, an ninh…
