Mới đây, Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận thanh tra một số dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách và nguồn vốn vay liên quan đến việc chuyển đổi, chuyển nhượng, nhà đất của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn 2003-2016.
Trong số các dự án bị điểm tên vì những sai phạm gây lãng phí ngân sách nhà nước có dự án BRT.
Dự án BRT: Không đạt được hiệu quả như mong đợi?
Dự án BRT thuộc Dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội mà Thanh tra Chính phủ đánh giá rằng chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện vận tải công cộng.
Dẫn chứng là các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ chưa có cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cầu vượt đi bộ chưa hỗ trợ cho người khuyết tật.
Trong khi xe buýt BRT được bố trí làn đường riêng, chiếm 1/3 mặt cắt ngang của các trục đường hiện có, nhưng lại chưa đạt tốc độ theo yêu cầu, mà hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, dẫn đến tình trạng thường xuyên xảy ra ùn tắc trong giờ cao điểm.
Dự án xe buýt nhanh BRT chưa đạt được hiệu quả, gây lãng phí ngân sách nhà nước
“Mặc dù được đầu tư với sổ tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của thành phố”, thông báo kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ.
Về sai phạm, Thanh tra Chính phủ cho biết hợp phần I - xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) - đoàn xe BRT, chủ đầu tư thực hiện một sổ thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới.
Chủ đầu tư đã không lập dự toán Nhóm A và B theo nhóm xe sản xuất, lắp ráp trong nước; lấy báo giá xe nhập khẩu nguyên chiếc để làm căn cứ mời thầu cho cả 3 nhóm A, B và C (nhóm xe nhập khẩu). Vì vậy, không có căn cứ để so sánh giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu.
Tuy nhiên, Thư không phản đối của Ngân hàng Thế giới chỉ cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành.
Thêm nữa, phần bổ sung các thiết bị vào gói thầu CP08 có tổng giá trị là 17,6 tỉ đồng nhưng chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu, vi phạm Điều 22 Luật Đấu thầu, Điều 101 Luật Xây dựng về điêu kiện được chỉ định thầu.
Sai phạm tổng số tiền hơn 43,5 tỷ đồng, xử lý ra sao?
Đáng chú ý, đối với sai phạm về tài chính ở các gói thầu kiểm tra, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, Hợp phần I – Xe buýt nhanh BRT, thuộc Dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội sai phạm tổng số tiền hơn 43,5 tỷ đồng, gây lãng phí ngân sách Nhà nước.
Trong đó, gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08), bao gồm: số tiền trên 42,4 tỉ đồng do Công ty Cổ phần Thiên Thành An xuất bán cho chủ đầu tư đối với 35 xe buýt BRT, giá trị chênh lệch tăng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện.
Số tiền 206,83 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe (mục chi phí tiền ăn, thuê xe...) do chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu vượt so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định.
Gói thầu 01d/BRT-XL (BRT CP4d), số tiền 625,91 triệu đồng, bao gồm: dự toán được duyệt tại Quyết định số 2224/QĐ-SGTVT áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng giá trị là 79,6 triệu đồng; thiếu sót trong công tác lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán điều chỉnh trạm biến áp phê duyệt tại Quyết định số 1368/ỌĐ- SGTVT làm tăng chi phí phần vỏ máy và vận chuyên máy phát điện không đúng 26,48 triệu đồng.
Cùng với đó là số tiền 332,38 triệu đồng đối với khoản mục chi phí huy động, giải thể công trường trong dự toán 07 gói thầu xây lắp (BRT CP4a, CP4b, CP4c, CP4d, CP4e, CP4f, CP4k) do lập không đúng quy định.
Do đó, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị UBND TP Hà Nội xin ý kiến Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi số tiền theo kết luận thanh tra. "Nếu liên danh Công ty Cổ phần Thiên Thành An không thực hiện thì UBND TP. Hà Nội chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật"- Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.
Sau khi tiếp nhận kiến nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đã giao UBND TP Hà Nội thực hiện, không để xảy ra khiếu kiện quốc tế.
Trường hợp xảy ra khiếu kiện quốc tế thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với UBND TP Hà Nội, cơ quan liên quan giải quyết theo quy định.
Thanh tra Chính phủ đã nêu rõ phương án thu hồi số tiền thất thoát kể trên. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra rằng có phải trách nhiệm thuộc về một mình chủ đầu tư? Những cơ quan giám sát, kiểm tra quy trình dự án BRT còn là những đơn vị nào? Những đơn vị này đã để xảy ra sai phạm ở những khâu nào dấn đến sai sót nhiều đến vậy?
43 tỉ đồng là số tiền không nhỏ, bởi thế dư luận quan tâm và mong muốn được làm rõ trách nhiệm trong vụ việc sai phạm nghiêm trọng này!
