Rác thải từ pin năng lượng mặt trời hết hạn sử dụng sẽ đi về đâu?

Trong bối cảnh các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt, nhu cầu sử dụng điện của người dân và doanh nghiệp ngày càng tăng cao, việc tìm kiếm các nguồn năng lượng mới là xu hướng tất yếu trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

Tuổi thọ trung bình của những tấm pin năng lượng mặt trời từ 20 - 25 năm, vậy là rất nhiều tấm pin năng lượng mặt trời sắp hết hạn sử dụng. Chưa kể hàng chục dự án điện mặt trời lớn nhỏ đang ồ ạt lắp đặt hiện tại thì không lâu sau lượng rác thải này vô cùng lớn. Vậy lượng rác thải từ pin năng lượng hết hạn sử dụng sẽ đi về đâu?

Đây cũng là câu hỏi của đại biểu Quốc hội Ksor H'Bơ Khăp đã đặt ra tại nghị trường Quốc hội. 

Lắp điện mặt trời trên mái nhà một hộ dân ở Đà Nẵng (Hình ảnh minh họa)

Số liệu từ Bộ Công thương cho thấy, đầu tư điện mặt trời (ĐMT) đã bùng nổ tăng cấp số nhân trong vài năm trở lại đây. Theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh năm 2016 mục tiêu ĐMT đạt 850 MW vào năm 2020, lên 4.000 MW vào năm 2025 và 12.000 MW năm 2030. 

Đến năm 2050, Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (International Renewable Energy Agency) dự đoán, có tới 78 triệu tấm pin mặt trời sẽ hết tuổi thọ và thế giới sẽ tạo ra khoảng 6 triệu tấn chất thải điện tử năng lượng mới hằng năm. 

Đáng nói, trong khi ĐMT phát triển như vũ bão thì vấn đề xử lý pin từ nguồn điện này lại khá lơ là. Giải đáp thắc mắc trên của đại biểu Ksor H'Bơ Khăp, Bộ trưởng Bộ Công thương cũng chỉ có thể trả lời, trách nhiệm xử lý pin hết hạn sử dụng thuộc về chủ đầu tư các dự án ĐMT. Còn chủ đầu tư xử lý thế nào, thậm chí có xử lý hay không lại là chuyện bỏ ngỏ.

Quan trọng hơn, dù ĐMT đã phát triển mấy năm nay nhưng theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, trong phiên họp đầu năm nay, Thủ tướng đã có quyết định giao cho Bộ KH-CN nghiên cứu xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn về tấm pin quang điện cũng như phương án xử lý các tấm pin sau khi dự án hết thời hạn.

Pin năng lượng mặt trời được cấu thành bởi những chất liệu gì?

Các thành phần sản xuất tấm pin gồm nhựa, silicon, một số hoạt chất dẫn có tính dẫn điện như thạch anh, kim loại dẫn điện. Tuy nhiên, nhựa vẫn là thành phần chính trong mỗi tấm pin. Việc bóc tách các thành phần này không khó, nhưng thực tế trong các quy định chỉ nói thu gom còn xử lý bóc tách không nói rõ. Mặt khác, về khoa học, hầu hết các tấm pin đã dùng hết tuổi thọ sẽ phải bỏ vì tái tạo còn tốn nhiều chi phí hơn cả thay mới.

Với bối cảnh xã hội Việt Nam, người dân có thể sẽ đập nhỏ, vứt bừa bãi như rác thải thông thường. Do đó, vấn đề xử lý ô nhiễm từ chất thải của các tấm panel ĐMT tại Việt Nam cấp thiết hơn so với các nước khác.

Các thành phần sản xuất tấm pin gồm nhựa, silicon, một số hoạt chất dẫn có tính dẫn điện như thạch anh, kim loại dẫn điện,...

Trên thế giới, hầu hết các nước chưa có quy định rõ ràng, đầy đủ về việc xử lý các tấm pin sau khi hết hạn, cũng như việc xử lý, bóc tách các thành phần trong pin mặt trời. Hiện tại, chưa có chế tài cưỡng chế, bảo đảm rằng nếu nhà sản xuất đầu tư không thực hiện đúng cam kết thì phải chịu trách nhiệm và đền bù như thế nào.

Phế thải từ các tấm pin mặt trời sẽ là một vấn đề môi trường rất lớn trong những thập niên tới trên thế giới. Nếu không kịp thời nghiên cứu, phát triển các công nghệ thu gom, xử lý và tái chế cũng như ban hành các cơ chế chính sách phù hợp thì các quốc gia đang phát triển sẽ phải gánh chịu nguy cơ ô nhiễm môi trường. Tính tới thời điểm hiện tại, các nước Nigeria, Việt Nam, Bangladesh, Pakistan và Ấn Độ đang là những nơi tập kết chính của rác thải điện tử.

Chưa có chế tài ràng buộc trách nhiệm?

Bởi vậy, về rác thải từ pin năng lượng mặt trời sẽ đi đâu về đâu vẫ là một mối lo ngại, là một câu hỏi khiến nhiều người băn khoăn trước sự phát triển như vũ bão của các dự án điện mặt trời như hiện nay!

Tư liệu từ Thanh Niên/Lao Động/Nhân Dân