10 hiện tượng thời tiết cực đoan tàn khốc trong năm 2022

Các chuyên gia cho biết, biến đổi khí hậu khiến lũ lụt tồi tệ hơn tới 50% và gây ra lượng mưa gấp ba lần so với mức trung bình 30 năm của Pakistan. Sự phát triển cơ sở hạ tầng bừa bãi và nạn phá rừng do quá trình đô thị hóa cũng góp phần gây ra thảm họa, cũng như các sông băng tan chảy ở dãy Himalaya.

2. Nắng nóng ở Nam và Trung Á

Lũ lụt lớn không phải là thảm họa thời tiết khắc nghiệt duy nhất mà Pakistan và các nước láng giềng phải chịu đựng. Chỉ hai tháng trước đợt gió mùa thảm khốc, Nam và Trung Á đã phải hứng chịu một đợt nắng nóng sớm khiến khu vực này nhận lượng mưa ít hơn 62% so với bình thường vào tháng 3.

Nhiệt độ đạt mức cao kỷ lục ở các vùng của Ấn Độ và vượt quá 40 độ C trong hơn hai tuần vào tháng 5, gây ra tình trạng nắng nóng không thể chịu nổi tại các nhà máy Ấn Độ và cháy rừng dữ dội ở miền bắc Ấn Độ. Những người chăn gia súc ở Kashmir không còn cỏ để nuôi gia súc của họ và ở miền bắc Pakistan, hỏa hoạn đã phá hủy các loại cây thuốc mà người dân địa phương phụ thuộc vào sinh kế của họ. Đợt nắng nóng cũng cho thấy tình trạng thiếu thiết bị làm mát nguy hiểm mà hơn 320 triệu người ở Ấn Độ phải đối mặt.

3. Nắng nóng và hạn hán ở Trung Quốc

Nhiều nơi khác trên thế giới cũng bị ảnh hưởng bởi cái nóng chết người. Từ tháng 6 đến tháng 8/2022, Trung Quốc trải qua đợt nắng nóng tồi tệ nhất trong 60 năm qua với nhiệt độ vượt quá 40 độ C ở một số tỉnh. Cục Khí tượng Trung Quốc đã ban hành cảnh báo nhiệt độ cực cao liên tục trong hơn 25 ngày ở khu vực Tân Cương phía tây bắc, phía bắc Thiểm Tây và các tỉnh phía đông Giang Tô.

Một đợt hạn hán nghiêm trọng đã làm khô cạn các con sông bao gồm sông Dương Tử, con sông dài nhất châu Á và làm tê liệt hoạt động sản xuất thủy điện. Điều này dẫn đến việc cắt điện tại các khu vực công nghiệp trọng điểm, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu cho pin lithium, v.v. Hạn hán cũng ảnh hưởng đến sản xuất lương thực tại khu vực sản xuất lúa mì lớn nhất của Trung Quốc, Hà Nam.

Chen Lijuan, một chuyên gia tại Trung tâm Khí hậu Quốc gia, người đã dự đoán rằng những đợt nắng nóng như vậy sẽ trở thành một "điều bình thường mới", nói với giới truyền thông rằng biến đổi khí hậu là một yếu tố có ảnh hưởng gây ra đợt nắng nóng và hạn hán.

4. Sóng nhiệt ở châu Âu

Nhiệt độ cao kỷ lục không tha cho phương Tây, khi Hoa Kỳ và các quốc gia trên khắp châu Âu trải qua những đợt nắng nóng của riêng họ. Hamburg ở Đức lần đầu tiên ghi nhận nhiệt độ hơn 40 độ C vào tháng 7, trong khi nhiệt độ cao nhất vào mùa hè ở Vương quốc Anh vượt kỷ lục trước đó 1,6 độ. Ở những nơi khác trên lục địa, nhiệt độ tăng vọt lên từ 40 đến 43 độ.

Theo Hệ thống thông tin cháy rừng châu Âu, hạn hán đã gây ra cháy rừng san bằng rừng ở các quốc gia bao gồm Pháp, Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Slovenia và Tây Ban Nha, thiêu rụi hơn 785.000 ha hoặc hơn gấp đôi so với mức trung bình 317.000 ha trong 15 năm qua. Ít nhất hàng chục người chết, hàng nghìn người phải di dời và lượng khí thải carbon tăng cao phá kỷ lục được giữ từ năm 2003.

5. Lũ lụt ở Malaysia

Những cơn mưa gió mùa ở Malaysia, bắt đầu từ tháng 12 năm 2021 và kéo dài sang năm 2022, đã gây ra trận lũ lụt tồi tệ nhất trong lịch sử nước này. Vào tháng 2, khoảng 6.000 người đã phải di dời ở Kelantan và Terengganu, các bang trên bờ biển phía đông của Bán đảo Malaysia. Vào thời điểm viết bài này gần 10 tháng sau, hơn 56.000 người đã được sơ tán sau những trận mưa lớn và lũ lụt dâng cao ở cùng các bang.

Trong khi biến đổi khí hậu được cho là nguyên nhân gây ra những trận mưa lớn hơn, các chuyên gia cho biết các yếu tố khác như cống rãnh thành phố bị tắc và sự phát triển quá mức ở các khu vực cây xanh trước đây cũng là nguyên nhân dẫn đến thảm họa này.

6. Bão nhiệt đới và bão ở Philippines

Philippines không còn xa lạ với số lượng và cường độ ngày càng tăng của các cơn bão trên nhiều hòn đảo của mình, được thúc đẩy bởi các đại dương ấm hơn và nhiệt độ toàn cầu cao hơn. Sau khi cơn bão Rai giết chết hơn 400 người vào tháng 12/2021, các nhà khoa học và nhà hoạt động cảnh báo rằng 6 cơn siêu bão mỗi năm sẽ là “điều bình thường mới” đối với Philippines.

Vào năm 2022, khu vực này đã chứng kiến một số cơn bão mạnh bao gồm Bão Noru cũng đổ bộ vào Việt Nam và Bão Nesat khiến hàng nghìn người phải chạy trốn trên khắp Philippines. Xa hơn về phía bắc, Nhật Bản và Hàn Quốc lần lượt hứng chịu các cơn bão dữ dội Hinnamnor và Namadol vào tháng 8 và tháng 9.

Nhưng các sự kiện thời tiết tàn khốc nhất của đất nước trong năm nay là những cơn bão nhiệt đới gây ra lở đất và lũ lụt. Vào cuối tháng 10, cơn bão nhiệt đới Nalgae đã gây ra lở đất chết người và hơn 550 vụ lũ lụt trên khắp đất nước.

7. Bão Ian ở Hoa Kỳ

Bão Ian tấn công bang Florida vào cuối tháng 9, gây ra nhiều ca tử vong do bão nhất trong khu vực trong gần 90 năm. Hơn 100 người thiệt mạng trong đó có 5 người ở Cuba. Dịch vụ lập mô hình rủi ro và sức mạnh RMS ước tính tổng thiệt hại là 100 tỷ đô la Mỹ. Khoảng 600.000 ngôi nhà và doanh nghiệp đã bị mất nước và điện trong nhiều ngày sau cơn bão.

Trước cơn bão, Tom Knutson, nhà khoa học hàng đầu về bão và biến đổi khí hậu, đã cảnh báo rằng “ngay cả khi bản thân các cơn bão không thay đổi (do biến đổi khí hậu), lũ lụt do triều cường sẽ trở nên tồi tệ hơn do mực nước biển dâng .”

8. Bão cát ở Trung Đông

Các quốc gia ở Trung Đông bao gồm Iran, Iraq và Syria đã phải hứng chịu những cơn bão cát và bụi vào tháng 5 năm nay khiến hơn 1.000 người phải nhập viện vì các vấn đề về hô hấp và làm gián đoạn các chuyến bay đến và đi ở một số thành phố. Ngân hàng Thế giới trước đó đã cảnh báo rằng những cơn bão như vậy có thể gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng và giao thông quan trọng, cùng các chi phí khác.

Mặc dù bão cát không phải là hiếm trong khu vực, nhưng chúng đã xảy ra sớm hơn và thường xuyên hơn, bắt đầu sớm nhất vào tháng 3 năm nay và lan rộng trên một khu vực rộng lớn hơn. Các quan chức và các nhà môi trường cảnh báo rằng chúng có khả năng trở nên nghiêm trọng hơn do nhiệt độ toàn cầu tăng lên.

9. Hạn hán ở vùng Sừng châu Phi

Ở vùng Sừng châu Phi, bao gồm các quốc gia Djibouti, Eritrea, Ethiopia và Somalia, cũng như nước láng giềng Uganda, hạn hán đã gây ra một trong những cuộc khủng hoảng lương thực nghiêm trọng nhất mà lục địa này từng chứng kiến.

Hạn hán và nạn đói đã giết chết 2.500 người ở Uganda và ảnh hưởng đến 8 triệu người ở Ethiopia trong năm nay, theo phân tích dữ liệu của Carbon Brief từ Cơ sở dữ liệu về các sự kiện khẩn cấp, một cơ sở dữ liệu về thảm họa quốc tế.

10. Lũ lụt cực độ ở Tây Phi

Trái ngược với tình trạng thiếu mưa ở một số quốc gia, các khu vực khác của châu Phi đã trải qua lũ lụt thảm khốc trong năm nay. Hơn 600 người thiệt mạng và ít nhất 100.000 người mất nhà cửa ở Nigeria do lũ lụt vào tháng 10. Ở quốc gia láng giềng Chad, hàng trăm nghìn người phải đối mặt với lũ lụt vào tháng 8 và một lần nữa vào tháng 10 khi đất nước này hứng chịu lượng mưa lớn nhất trong 30 năm qua.

Tại COP27 năm nay ở Ai Cập, Mahmoud Mohieldin, Nhà vô địch cấp cao về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc cho Ai Cập cho biết: “Những người ít gây ra khủng hoảng khí hậu nhất đang phải trả giá đắt nhất. Châu Phi chiếm không quá 3% lượng khí thải toàn cầu, nhưng nhiều người dân ở đây đang phải chịu đựng nhiều nhất từ biến đổi khí hậu.”

Hậu quả của các thảm họa liên quan đến khí hậu ở Châu Phi và trên toàn thế giới đã thúc đẩy thỏa thuận COP27 về tài trợ tổn thất và thiệt hại. Các quốc gia dự kiến sẽ trình bày chi tiết về quỹ, nhằm giúp các quốc gia dễ bị tổn thương do khí hậu đối phó với các thảm họa nghiêm trọng liên quan đến khí hậu, tại COP28 vào năm tới.