Cụ thể, theo VDSC ước tính, quy mô TPDN năm 2023 khoảng 290 ngàn tỷ đồng, điểm rơi của áp lực trả nợ từ tháng 5-9/2023 và tháng 12/2023. Riêng lĩnh vực bất động sản và xây dựng (BĐS & XD), năm 2023 quy mô TPDN đáo hạn khoảng 145 ngàn tỷ đồng. Trong đó, trong giai đoạn đỉnh điểm từ tháng 5-9/2023 áp lực trả nợ khoảng 85 ngàn tỷ đồng.
Việc phát hành TPDN khá ảm đạm trong hai tháng đầu năm 2023, chỉ có Sơn Kim Land (SLI) và CTCP Đầu tư Phan Vũ (OTC: PhanVu) là hai doanh nghiệp phát hành thành công với tổng giá trị phát hành lần lượt là 500 tỷ đồng và 110 tỷ đồng, lãi suất lần lượt là 13.5%/năm và 10.5%/năm.
Trong hai tháng đầu năm, quy mô mua lại trước hạn TPDN khoảng 15 ngàn tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng khoảng 56%. Tuy vậy, so với nửa cuối năm 2022 việc mua lại trước hạn của các tổ chức phát hành TPDN có phần chững lại.
Từ đầu năm 2022 đến nay tổng giá trị TPDN mua lại trước hạn là 235 ngàn tỷ đồng, trong đó 48% quy mô mua lại thuộc nhóm tài chính (ngân hàng, chứng khoán, dịch vụ tài chính, khoảng 112 ngàn tỷ đồng) và 30% thuộc nhóm BĐS & XD (khoảng 70 ngàn tỷ đồng).
Rủi ro đã được lường trước
Trong thời gian gần đây, rủi ro không thanh toán được nợ gốc và lãi TPDN của các tổ chức phát hành đã bộc lộ rõ hơn. Có khoảng 22.8 ngàn tỷ đồng TPDN đáo hạn trong hai tháng đầu năm 2023. Tuy nhiên, theo thống kê của HNX, có khoảng 13 doanh nghiệp chậm thanh toán gốc và lãi trái phiếu với quy mô phát hành khoảng 3.8 ngàn tỷ đồng. Lũy kế từ tháng 9/2022 đến nay, có hơn 60 doanh nghiệp công bố chậm trả lãi và nợ gốc trái phiếu, trong đó phần lớn tập trung vào nhóm doanh nghiệp BĐS & XD.
Trong bối cảnh năng lực tài chính và tình hình kinh doanh của nhóm doanh nghiệp này chưa có hi vọng để cải thiện, theo VDSC vấn đề vi phạm trong nghĩa vụ trả nợ đối với trái chủ có thể gia tăng trong thời gian tới. Thế nhưng, rủi ro này kỳ vọng tập trung ở lĩnh vực BĐS & XD.
Vấn đề khó khăn của thị trường TPDN đối với nhà đầu tư hiện không mới, theo VDSC việc có thêm những tổ chức phát hành không hoàn thành nghĩa vụ với trái chủ là diễn biến có thể lường trước. Bên cạnh đó, dù bản chất khó khăn của thị trường TPDN chưa được tháo gỡ, VDSC vẫn kỳ vọng rủi ro này không bị thổi phồng lên trong thời gian tới khi doanh nghiệp có những giải pháp đàm phán và thu xếp với trái chủ sau khi nghị định 65 được sửa đổi.
Cùng với đó, nhờ hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn quy mô TPDN đáo hạn đã giảm mạnh. Rủi ro mất khả năng thanh toán đang được tích lũy và bộc lộ dần nhưng ở mức dự báo được khi xét về quy mô, TPDN đáo hạn của nhóm BĐS & XD chiếm khoảng 1.2% quy mô tín dụng toàn hệ thống.
Rủi ro mất khả năng thanh toán lây lan sang các khoản nợ vay ngân hàng của doanh nghiệp BĐS & XD và các lĩnh vực khác cũng là vấn đề cần lưu ý.Tuy nhiên, theo VDSC xác suất xảy ra và tác động của rủi ro này chưa thực sự rõ ràng.
