Doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu ôtô, xe máy phải cam kết tỷ lệ tái chế sản phẩm thải bỏ - Việc này có lý hay không?

Theo dự thảo Nghị định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường, các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu ôtô, xe máy phải cam kết tỷ lệ tái chế sản phẩm thải bỏ, đóng tiền vào Quỹ Bảo vệ môi trường. Dự kiến Nghị định này sẽ được ban hành và có hiệu lực từ năm 2022.

Theo đó, phương tiện ô tô, xe máy sau khi thu hồi sẽ được tháo gỡ các bộ phận kim loại, nhựa thủy tinh, cao su để phục vụ tái chế. Đồng thời, thu hồi chất thải nguy hại, gồm: dầu nhớt, dầu bôi trơn, ắc-quy, bảng mạch, linh kiện điện tử… để thực hiện quy trình xử lý chất thải phát sinh. 

Về quy định này, đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng, khác với các ngành hàng như bao bì, ô tô, xe máy hay đồ điện tử sẽ có thời gian vòng đời sử dụng rất lâu. Do đó, hệ số thải bỏ của xe máy, ôtô không thể áp dụng chung tỉ lệ tái chế.

Chẳng hạn như xe buýt cũ có thể được tận dụng làm quán “cà phê xe buýt”; lốp xe cũ có thể đắp lại hoặc làm tường chắn ở những đoạn cua hay xảy ra tai nạn chứ không đem tái chế ngay... Điều này đòi hỏi cần có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng để đưa ra một con số cụ thể về yêu cầu cam kết tỉ lệ tái chế ô tô, xe máy.

Cũng trong dự thảo quy định, doanh nghiệp có trách nhiệm tìm kiếm, liên hệ với các chủ xe để thu hồi; thời gian thực hiện dự kiến từ đầu năm 2022. Doanh nghiệp có thể thu hồi, tái chế hoặc thuê đơn vị khác thực hiện nhiệm vụ này.

Quyết định thu hồi dựa trên việc kiểm định định kỳ đối với những xe không đạt an toàn kỹ thuật cũng như yêu cầu về khí thải.

Tuy nhiên, mọi người nghĩ sao về việc này? 

Theo Tạp chí Kinh tế Môi trường tìm hiểu, thì nhiều doanh nghiệp sản xuất - kinh doanh ôtô, xe máy băn khoăn với quy định trên bởi để thực hiện thì phải tốn không ít. Trong trường hợp doanh nghiệp không gồng gánh để vượt qua được, toàn bộ chi phí phát sinh sẽ bị tính vào giá thành sản xuất, kéo giá xe tăng theo, đồng nghĩa với việc đẩy gánh nặng về phía người tiêu dùng. Đồng nghĩa với việc giá xe sẽ tăng lên.

"Hãng không thể tự làm và có thể phải ký hợp đồng thuê công ty chuyên nghiệp giải quyết vấn đề này. Đồng thời, đưa phần chi phí phục vụ thu hồi, tái chế xe vào giá thành sản xuất xe mới" - ông Mai Đình Thi, Tổng quản marketing và kế hoạch chiến lược của Suzuki Việt Nam trả lời trên báo chí. 

Nhiều ý kiến cho rằng quy định đưa ra trong dự thảo chưa thật sự rõ ràng, hợp lý. Bởi nó tồn tại hàng loạt vấn đề cần được giải đáp, bao gồm: Đơn vị tháo dỡ, tái chế cần có chuyên môn, chứng chỉ hành nghề ra sao? Sử dụng công nghệ nào để tái chế nhằm đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường? Cơ quan nào giám sát việc thu hồi, tái chế để tránh tình trạng gian lận, tuồn ra bên ngoài?

Bên cạnh đó, xe thuộc quyền sở hữu của khách hàng, doanh nghiệp muốn thu hồi thì phải được sự đồng ý của chủ xe chứ không thể cưỡng chế. Tiếp đến, phải làm thủ tục sang tên chủ sở hữu cho doanh nghiệp, giải quyết các vấn đề liên quan đến thuế chuyển nhượng, lệ phí trước bạ… Những chi phí này doanh nghiệp sẽ phải gánh và được tính toán vào chi phí chung.

Thông tin từ Tạp chí Kinh tế Môi trường