Mập mờ bảo hiểm - tiết kiệm, thổi phồng quá mức về lợi nhuận
Sau sự việc diễn viên Ngọc Lan lên tiếng vì “bị lừa” khi mua bảo hiểm nhân thọ, ngày càng nhiều người dân phản ánh về hành vi bán bảo hiểm mập mờ, thiếu minh bạch của các đại lý bảo hiểm nhân thọ và ngân hàng thương mại.
Gần đây, những lùm xùm về bảo hiểm nhân thọ thể khiến hoạt động bán chéo bảo hiểm của các ngân hàng gặp khó. Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: Internet.
Chị Hoàng Thu Hương (Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, chị gửi tiết kiệm tại ngân hàng T. vào năm ngoái và được nhân viên ngân hàng này tư vấn gói tiết kiệm lợi nhuận cao không kém lãi suất tiết kiệm, lại kèm thêm quyền lợi bảo hiểm với thời gian tham gia chỉ cần 5 năm. Chị Hương đồng ý ký hợp đồng do tin tưởng sản phẩm mà nhân viên ngân hàng giới thiệu là sản phẩm gửi tiết kiệm. Thế nhưng sau khi xảy ra trường hợp hàng chục khách hàng tố cáo các khoản tiền gửi tại SCB bị biến thành hợp đồng mua bảo hiểm nhân thọ, chị mới xem lại hợp đồng và nhận ra mình cũng bị lừa.
Sau đó, mặc dù chị đã nhiều lần lên kiện ngân hàng đòi trả lại hợp đồng thế nhưng phía ngân hàng từ chối giải quyết, do khách hàng không có bằng chứng. Chị Hương cho biết, nếu ngay lúc đầu, nhân viên tư vấn nói là bán bảo hiểm nhân thọ thì chị sẽ không bao giờ mua.
Bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm nhân văn, nhưng không phù hợp với nhu cầu và thu nhập của nhiều người dân, đặc biệt là những người có tài chính hạn hẹp. Có nhiều người tiêu dùng cho hay đã cố tình “né” mua bảo hiểm nhân thọ từ người quen, bạn bè làm đại lý bảo hiểm, thế nhưng lại “sập bẫy” mua bảo hiểm nhân thọ khi gửi tiền tại các ngân hàng vì nhầm lẫn với sản phẩm tiết kiệm.
Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI cho biết, nguồn lợi quá lớn từ bảo hiểm cùng với sức ép về chỉ tiêu khiến nhiều nhân viên ngân hàng tìm khách “ép” khách mua bảo hiểm, còn có trường hợp tư vấn sai về bảo hiểm nhân thọ. Bảo hiểm nhân thọ có bản chất là sản phẩm bảo vệ rủi ro, chứ không phải là sản phẩm sinh lời. Thế nhưng, nhiều nhân viên ngân hàng lại thổi phồng về mức sinh lời, bỏ qua các vấn đề khác mà đáng lẽ người tiêu dùng phải biết và cân nhắc kỹ lưỡng như: kỳ hạn đóng phí dài, nếu rút trước hạn gần như sẽ bị mất hết…
Theo bà Phạm Thu Phương - Phó cục trưởng Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho hay, bảo hiểm nhân thọ ra đời xuất phát từ nhu cầu thực tế. Nếu như đáp ứng đúng và trúng nguyện vọng của người tham gia trên cơ sở tự nguyện, thị trường bảo hiểm nhân thọ sẽ phát triển bền vững. Ngược lại, nếu có yếu tố ép buộc, lừa đảo, thì thị trường này sẽ không thể bền.
T.S Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế cho biết, việc xốc lại thị trường bảo hiểm là rất cần thiết như đào tạo lại nhân viên tư vấn và quy trình bán bảo hiểm, chuẩn hóa mẫu hợp đồng theo hướng đơn giản hóa, phân nhóm sản phẩm bảo hiểm thông dụng hơn cho người dân. Một trong những lý do khiến nhiều khách hàng gật đầu ký hợp đồng bảo hiểm mà không hiểu nội dung là vì hợp đồng bảo hiểm quá dài và phức tạp, có trường hợp lên tới hàng trăm trang.
Ngân hàng sẽ giảm thu nhập từ bảo hiểm?
Vào năm 2022, doanh thu phí bảo hiểm khai thác mới qua ngân hàng (kênh bancassurance) tăng 45%, tổng thu phí bảo hiểm tại các ngân hàng niêm yết tăng 16,4% so với năm 2021. Trong đó, các ngân hàng dẫn đầu về doanh số bán bảo hiểm gồm: MB, VIB, Sacombank, ACB... Để nhận hoa hồng cao hơn, một số ngân hàng từ mô hình giới thiệu bảo hiểm đã chuyển sang mô hình bán bảo hiểm trực tiếp. Nguồn lợi lớn cho các ngân hàng đến từ những hợp đồng độc quyền bán bảo hiểm ngàn tỷ đồng.
Bà Phạm Thu Phương - Phó cục trưởng Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho biết, hiện vẫn còn tồn tại hiện tượng một số nhân viên ngân hàng gợi ý, chèo kéo khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ khi có nhu cầu vay vốn ngân hàng, làm mất đi tính tự nguyện tham gia bảo hiểm của khách hàng, khiến khách hàng cảm thấy ấm ức, không thoải mái. Hoạt động trên đã vi phạm nguyên tắc ‘tự nguyện’ được quy định tại các văn bản pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.
Được biết, MB là ngân hàng có doanh thu bảo hiểm lớn nhất hệ thống (10.185 tỷ đồng) vào năm ngoái nhờ sở hữu 2 công ty bảo hiểm. VPBank là Ngân hàng thứ hai thắng đậm nhờ bảo hiểm. Năm 2022, doanh thu từ kinh doanh và dịch vụ bảo hiểm của VPBank đạt 3.353 tỷ đồng (chiếm 32% tổng thu nhập dịch vụ), tăng trưởng 42%. Cũng năm 2022, VPBank còn thu về khoảng 8.000 tỷ đồng từ thương vụ tái ký thỏa thuận hợp tác độc quyền phân phối bảo hiểm với Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ AIA (Việt Nam).
Ngoài ra, Techcombank, TPBank, VIB cũng là các ngân hàng có doanh thu và lợi nhuận lớn từ bảo hiểm.
Dù vậy, gần đây những lùm xùm về bảo hiểm nhân thọ có thể khiến hoạt động bán chéo bảo hiểm của các ngân hàng năm nay gặp khó khăn.
Nếu triển khai đúng, hoạt động phân phối sản phẩm bảo hiểm qua ngân hàng sẽ mang lại lợi ích cho tất cả các bên. Nếu tư vấn mập mờ, thậm chí gian dối, sẽ khiến ngân hàng và bảo hiểm nhân thọ bị người dân tẩy chay, ảnh hưởng đến sự phát triển dài hạn của thị trường này.
Theo TS. Cấn Văn Lực, các cơ quan chức năng cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường bảo hiểm trong thời gian tới. Bộ Tài chính cần sớm ban hành thông tư, quy định, hướng dẫn, triển khai Luật Kinh doanh bảo hiểm, cùng với đó Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần tiếp tục rà soát lại các văn bản để quản lý hoạt động bancassurance hiệu quả hơn nữa.
Theo Cơ quan Thanh tra, giám sát NHNN, thời gian qua, NHNN nhận được nhiều kiến nghị, phản ánh của người dân liên quan đến việc ngân hàng ép khách mua bảo hiểm hoặc tư vấn nhầm lẫn bảo hiểm với sản phẩm tiết kiệm tiền gửi. NHNN cũng đã yêu cầu các tổ chức tín dụng rà soát toàn bộ, đảm bảo việc duyệt hồ sơ đúng quy định, cung cấp thông tin về doanh nghiệp bảo hiểm rõ ràng, chính xác. NHNN trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, giám sát hoạt động này.
