VIS Rating cho biết, trong số 252.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn vào năm 2023, có 113.000 tỷ đồng, tương đương 45% trái phiếu đáo hạn có nguy cơ không đáp ứng được các nghĩa vụ thanh toán (chủ yếu tại các công ty chưa niêm yết liên quan đến lĩnh vực bất động sản và có dòng tiền yếu, nguồn tiền mặt hạn chế).
Rủi ro đối với chất lượng tài sản của các định chế tài chính (ngân hàng, công ty chứng khoán) trong bối cảnh này có xu hướng tăng, nguyên nhân do trái phiếu, tổ chức phát hành có nguy cơ không đáp ứng được các nghĩa vụ thanh toán làm ảnh hưởng đến các khoản cấp tín dụng trực tiếp và giá trị tài sản bảo đảm mà các định chế tài chính này đang nắm giữ.
Công ty chứng khoán “ôm” nhiều trái phiếu doanh nghiệp. Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: Internet.
Trong đó, với khối công ty chứng khoán, mảng tư vấn phát hành trái phiếu có trên 20% tổng tài sản dưới dạng trái phiếu doanh nghiệp của nhóm phi tài chính được các công ty tập trung và. Trừ rủi ro trực tiếp về tài sản, công ty chứng khoán cũng phải đối mặt với việc nhà đầu tư cá nhân yêu cầu mua lại trái phiếu doanh nghiệp mà công ty đã phân phối.
Nhìn vào số liệu từ Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam có thể thấy, tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong nước năm 2022 là 255.163 tỷ đồng.
Tính đến cuối năm 2022, khối lượng trái phiếu (chủ yếu là trái phiếu doanh nghiệp) mà khối công ty chứng khoán sở hữu so với cuối năm 2021 thì tăng mạnh. Cụ thể, xét 20 công ty chứng khoán có giá trị các tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL) lớn nhất trong khối (chiếm gần 90%), giá trị các trái phiếu là 56.615 tỷ đồng (gấp đôi so với một năm trước đó).
Nếu tính theo tỷ lệ phần trăm giá trị trái phiếu trên tổng tài sản, Công ty Chứng khoán VPBank (ASCS) dẫn đầu (với tỷ lệ gần 45%). Công ty nắm giữ 7.227,7 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết vào cuối năm 2022, trong khi đầu năm 2022 con số này chỉ là 176,6 tỷ đồng.
Tiếp đó, Công ty chứng khoán có tỷ lệ sở hữu trái phiếu lớn thứ hai so với tổng tài sản là Chứng khoán Tân Việt (TVSI). Nhìn vào báo cáo tài chính tự lập năm 2022 có thể thấy, tính đến ngày 31/12/2022, TVSI có tổng tài sản 4.337,3 tỷ đồng (bao gồm 1.691,8 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết), giá trị trái phiếu này so với đầu năm tăng 108,3% và chiếm 39% tổng tài sản.
Chứng khoán Techcombank (TCBS) cũng góp mặt trong danh sách những công ty chứng khoán sở hữu nhiều trái phiếu nhất. Báo cáo tài chính quý IV/2022 cho biết, TCBS nắm giữ 6.339,7 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết và 861,5 tỷ đồng trái phiếu niêm yết. Bên cạnh đó, Công ty còn nắm giữ 1.080 tỷ đồng cổ phiếu chưa niêm yết. Theo đó, lượng tài sản tài chính sẵn sàng để bán (AFS) mà TCBS sở hữu là 10.514,8 tỷ đồng, chiếm 40,3% tổng tài sản (26.080,9 tỷ đồng), riêng trái phiếu chiếm 27,6% tổng tài sản.
Được biết, tính đến cuối năm 2022 Công ty Chứng khoán HD (HDBS) có tổng tài sản 4.289,2 tỷ đồng, trong đó có gần 19% là trái phiếu doanh nghiệp. Báo cáo tài chính đã kiểm toán cho thấy, Công ty nắm giữ 30,2 tỷ đồng trái phiếu niêm yết của Công ty TNHH Khai thác chế biến khoáng sản núi Pháo và 780,6 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết.
Một số công ty chứng khoán khác cũng nắm giữ lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp tính đến cuối năm 2022 bao gồm: Chứng khoán SSI với 12.175,8 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết và 79,7 tỷ đồng trái phiếu niêm yết, Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội với 1.346,4 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết, 636 tỷ đồng trái phiếu niêm yết, Chứng khoán VNDIRECT với 8.053 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp, Chứng khoán VIX với 1.741,1 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết, Chứng khoán Tiên Phong với 851 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết, Chứng khoán TP.HCM với 1.201 tỷ đồng trái phiếu niêm yết chủ yếu là trái phiếu ngân hàng…
Trường hợp doanh nghiệp phát hành không đáp ứng được nghĩa vụ trả nợ, cần phải đánh giá mức độ đáp ứng của tài sản bảo đảm về tính pháp lý, giá trị và thanh khoản để đánh giá chất lượng tài sản. Thực tế, đã có nhiều tiền lệ, công ty chứng khoán bán tài sản bảo đảm là cổ phiếu hay nhận tài sản bảo đảm là bất động sản để bán hoặc kinh doanh nhằm thu hồi nợ. Thế nhưng, việc xử lý tài sản bảo đảm không dễ dàng trong bối cảnh hiện nay bởi so với thời điểm phát hành thanh khoản của thị trường tài sản đều giảm. Chính vì thế, việc xử lý danh mục trái phiếu của các công ty chứng khoán khi doanh nghiệp chưa có khả năng thanh toán không đơn giản để làm được ngay trong thời gian tới.
Theo Facebook Tạ Ngọc/ DIỄN ĐÀN SỰ THẬT GROUP
