Những dấu hiệu thị trường dần “ấm” trở lại
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam trong khoảng thời gian gần đây phải đối mặt với rất nhiều những vụ việc lớn. Nhà đầu tư mất lòng tin vì những lỗ hổng trong phát hành và phân phối trái phiếu riêng lẻ, kéo thị trường vốn này thêm ảm đạm.
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: Internet.
Tuy vậy, những “nút thắt” đang dần được gỡ khi Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP (ngày 5/3/2023) sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán ra thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp dần hồi phục cũng nhờ những động thái tích cực từ phía các cơ quan chức năng như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước.
Lũy kế từ đầu năm đến ngày 5/5, tổng khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp gần 31,7 nghìn tỷ đồng. Có 7 đợt phát hành công chúng giá trị 5,5 nghìn tỷ (chiếm 17% khối lượng phát hành) và 15 đợt phát hành riêng lẻ với giá trị 26,14 nghìn tỷ (chiếm 83% khối lượng phát hành). Lũy kế từ đầu năm đến nay, tổng giá trị trái phiếu được các doanh nghiệp mua lại trước hạn đạt gần 49,5 nghìn tỷ đồng (tăng 48% so với cùng kỳ năm 2022).
Những con số trên theo các chuyên gia dù so với cùng kỳ có khiêm tốn nhưng cũng đã giúp thị trường phần nào lạc quan hơn. Để việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng được thuận lợi thì Luật Chứng khoán đang thay đổi. Nếu thuận lợi, từ nửa sau năm 2023 kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng sẽ được khai thông.
Theo quan điểm của chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình - Giám đốc Economica, sau một thời gian dài đóng băng thì từ đầu năm tới nay hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu phục hồi. Có thể thấy được thông qua Nghị định 08 những nỗ lực của cơ quan quản lý đã có những tác động thực tiễn đối với thị trường, dần lấy lại niềm tin của các doanh nghiệp và nhà đầu tư, cũng như đã tạm thời gỡ bỏ được những điều kiện ngặt nghèo trước đây. Từ đó cũng một phần hồi phục thị trường trái phiếu doanh nghiệp (ít nhất là trong những tháng đầu năm).
Áp lực đáo hạn vẫn hiện hữu
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp mặc dù có những dấu hiệu phục hồi thế nhưng nỗi lo đáo hạn trong quý 2 và đến cuối năm 2023 vẫn rất lớn. Ngoài ra, doanh nghiệp thông báo chậm trả nợ trái phiếu doanh nghiệp đến hạn số lượng vẫn ngày càng tăng. Có thể thấy được, trái phiếu doanh nghiệp vẫn đứng trước rất nhiều những nỗi lo và áp lực.
Tính đến ngày 5/5, tổng giá trị trái phiếu đến hạn trong tháng 5/2023 là hơn 21.400 tỷ đồng. Trong báo cáo, có 8 công ty công bố chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu với tổng gốc, lãi chậm trả được công bố là 1.200 tỷ đồng, có 6 công ty công bố phương án tái cơ cấu, thông qua kéo dài kỳ hạn trái phiếu là chủ yếu với kỳ hạn mới kéo dài thêm (từ 3 tháng đến 24 tháng) so với kỳ hạn ban đầu.
Theo báo cáo của VNDirect, tính chung cả năm 2023, ước tính giá trị đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp vào khoảng 232.600 tỷ đồng. Theo đó, trong quý II sẽ có khoảng hơn 70.954 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn, so với quý I tăng 127%. Chịu áp lực đáo hạn trái phiếu lớn nhất vẫn là bất động sản, đứng thứ 2 là nhóm tài chính ngân hàng.
Được biết, có khoảng 57 doanh nghiệp tính đến ngày 24/4/2023 nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp. Trong đó, các doanh nghiệp này có tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp vào khoảng 152,7 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 13,9% dư nợ riêng lẻ toàn thị trường. Có hơn 45,2 nghìn tỷ đồng trái phiếu của các doanh nghiệp trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm nay (chiếm khoảng 19,4% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm).
Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính Vũ Hoàng Dương cho hay, còn một số yếu tố nội tại cần khắc phục về cơ cấu và chất lượng nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Để phát hành trái phiếu doanh nghiệp với khối lượng lớn, có một số hiện tượng lợi dụng sự thông thoáng của pháp luật doanh nghiệp. Tính phụ thuộc lẫn nhau giữa thị trường tín dụng, trái phiếu, bất động sản ở mức cao khiến một thị trường gặp khó, sẽ kéo theo các thị trường khác. Do đó, hoạt động của các nhà đầu tư tổ chức cần được thúc đẩy, nhà đầu tư cá nhân không chuyên nghiệp cần được giảm và tăng cường chất lượng cung cấp dịch vụ, tính tuân thủ và đạo đức nghề nghiệp của một số doanh nghiệp phát hành và tổ chức cung cấp dịch vụ.
Dự báo về thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian tới, theo các chuyên gia, từ cuối năm 2023 chu kỳ lạm phát toàn cầu và tại Việt nam sẽ có xu hướng kết thúc. Lãi suất tiền gửi ngân hàng và lãi suất phát hành thấp là điều kiện cần cho sự gia tăng phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Lạm phát nguội đi, điều chỉnh giảm của lãi suất, khi đấy điều kiện thuận lợi cho phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ xuất hiện.
Dự báo nhu cầu phát hành trái phiếu doanh nghiệp được sẽ gia tăng mạnh bởi lượng trái phiếu đáo hạn trong hai năm 2023 và 2024 lên tới 679,3 nghìn tỷ đồng.
Tuy nhiên, có thể những trái phiếu phát hành vừa rồi chỉ với mục đích tái cơ cấu nợ mà không phải các nhà phát hành mới và cũng không phải là đợt phát hành mới. Hiện niềm tin của các nhà đầu tư riêng lẻ vẫn còn thấp vì những sự việc xảy ra trong thời gian qua. Vì thế muốn thị trường thực sự phục hồi và vực dậy thì trước hết cần củng cố niềm tin của thị trường, đặc biệt là các nhà đầu tư, tuy nhiên điều này là rất khó bởi đầu tư vào trái phiếu hiện tại được cho là mạo hiểm, trong khi đó nỗi lo sợ của các nhà đầu tư rất lớn. Có lẽ cần thêm những chính sách mới để khôi phục niềm tin của nhà đầu tư, từ đó mới có thể hồi phục thị trường trái phiếu.
